Op 11 november, wanneer we traditioneel de wapenstilstand van de Eerste Wereldoorlog herdenken, wordt in Bierbeek de allereerste struikelsteen ingehuldigd. Deze steen krijgt een
plaats voor het oud gemeentehuis, waar in oktober 1943 gemeentesecretaris Gust Goemans
werd gearresteerd. Hij keerde nooit terug uit het concentratiekamp.
STRUIKELSTENEN IN EUROPA
Struikelstenen (of Stolpersteine) zijn een initiatief van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Samen vormen ze een verspreid monument voor de vele burgerslachtoffers van het nazisme. Sinds 1992 werden er al meer dan 110.000 stenen gelegd in bijna 2000 steden en dorpen in heel Europa.
De bedoeling is niet dat mensen letterlijk struikelen, maar dat ze even stilstaan bij het leven en het lot van iemand die slachtoffer werd van de bezetting. Op elk messing plaatje staan de persoonsgegevens van de overledene. Wie de tekst leest, buigt letterlijk even om eer te betonen.
WIE WAS GUST GOEMANS?
August (Gust) Goemans werd in 1894 geboren in Haasrode, toen nog een wijk van Bierbeek. Hij nam als vrijwilliger deel aan de Eerste Wereldoorlog en keerde in 1918 invalide terug, maar met meerdere eretekens. In 1926 werd hij gemeentesecretaris van Bierbeek. Hij huwde met Marie Ronsmans en ging in Hamme-Mille wonen.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog sloot hij zich aan bij de burgerlijke weerstand, onder meer bij
groep Lambert, groep Zéro en de Nationale Koninklijke Beweging. Op 6 oktober 1943 werd hij door de Gestapo gearresteerd in het gemeentehuis, omdat hij valse attesten uitschreef om jonge mannen te vrijwaren van verplichte tewerkstelling. Hij belandde in Breendonk, later in Buchenwald en uiteindelijk in het werkkamp van Dora, waar Hitlers V2-raketten werden gebouwd. In april 1945 overleed hij, vermoedelijk tijdens de beruchte dodenmarsen bij de evacuatie van de kampen. In Hamme-Mille werd de straat waar hij woonde later omgedoopt tot Rue Auguste Goemans.
OOK ANDEREN UIT BIERBEEK
Gust Goemans was niet de enige. Meer dan 200 inwoners van Bierbeek werden na de oorlog erkend als weerstander, werkweigeraar of politiek gevangene. In de streek waren verschillende netwerken actief die Joodse vluchtelingen, geallieerde piloten en ondergedoken werkweigeraars hielpen. Er waren aanslagen op spoorlijnen, diefstallen van voedselbonnen en talloze kleinere verzetsdaden.
Driekwart van die activiteiten was ongewapend of veroorzaakte alleen materiële schade. Soms werden mensen opgepakt in de plaats van hun zoon of gewoon omdat ze toevallig op het verkeerde moment op de verkeerde plek waren, zoals Mathilde Pelgrims, Jef Cockx of Jules Wouters uit Lovenjoel.
EEN STRUIKELSTEEN AANVRAGEN
Op 4 september keurde de gemeenteraad een reglement goed dat inwoners de mogelijkheid geeft om zelf een struikelsteen aan te vragen voor een overleden familielid of naaste. Na controle van de gegevens bestelt de gemeente de steen in Duitsland en plaatst die op het openbaar domein, meestal aan de woning of plek van arrestatie van de betrokkene.
